Dạy Con (Bài 37)

Yêu Thương Con Vô Điều Kiện (tiếp theo)

Kính chào quý thính giả, chúng tôi cảm tạ Chúa vì lại được thưa chuyện cùng quý vị qua Câu Chuyện Gia Đình của Phát Thanh Tin Lành hôm nay. Trong mấy tuần qua chúng tôi trình bày đề tài: Yêu thương con vô điều kiện. Trong trách nhiệm dạy dỗ, hướng dẫn con cái nên người trưởng thành, yếu tố quan trọng nhất là tình thương đối với con: Thương con với tình thương vô điều kiện và tình thương không thay đổi, dù con trong tuổi thanh thiếu niên, phản loạn và không vâng lời. Đó là chúng ta yêu thương con bằng tình yêu của Chúa. Dù chúng ta không biết Chúa, không kính yêu Chúa, không vâng theo lời Chúa dạy, Ngài vẫn yêu chúng ta và hy sinh chịu chết để ban cho chúng ta ơn cứu rỗi. Chúng tôi cũng có chia xẻ một ví dụ cụ thể về kết quả tốt đẹp khi cha mẹ yêu thương con vô điều kiện, đó là gia đình Mục sư Billy Graham và năm người con của ông bà.

Cách cha mẹ dạy con và đối xử với con ảnh hưởng rất nhiều trên tâm tính, đức tin cũng như sự trưởng thành của con. Lời Chúa cho chúng ta, các bậc cha mẹ, một nguyên tắc rất ngắn nhưng rất quan trọng: “Hỡi những người làm cha, đừng làm cho con cái mình tức giận, nhưng hãy nuôi nấng chúng trong kỷ luật và sự khuyên dạy của Chúa” (Thư Ê-phê-sô 6:4). Tuy lời khuyên này nói trực tiếp với người cha nhưng các bà mẹ cũng cần áp dụng. Một tác giả nọ liệt kê ra 25 điều mà cha mẹ thường vô tình hoặc cố ý làm khiến con buồn giận. Chúng tôi xin chia xẻ một số các điều đó sau đây, đây là những điều để lại ảnh hưởng tai hại trên lòng tự tin của con em chúng ta, đây cũng là điều mà cha mẹ Á đông chúng ta thường vấp phải nhưng nhiều khi không biết.

1. So sánh con với người khác: Nhiều người nghĩ rằng nếu con không siêng năng học hành, không ngoan ngoãn vâng lời, mình so sánh với những đứa con khác hay với bạn bè các em, nhất là khen những em đó thì con sẽ xấu hổ hay ganh tức mà sửa đổi, nhờ đó sẽ học hành siêng năng hơn, ngoan ngoãn vâng lời hơn. Về mặt tâm lý cũng có những em phản ứng với sự so sánh của cha mẹ bằng cách cố gắng nhiều hơn để không thua người khác nhưng thường là các em sẽ buồn vì thấy mình không bằng người khác và vì thế nản lòng. Con chúng ta không muốn cha mẹ so sánh các em với người nào cả.
2. Chế giễu contrước mặt người khác: Một điều khác cha mẹ làm thường khiến con buồn giận đó là chọc ghẹo hay chế giễu con. Khi con lỡ làm điều gì sai hay lỗi lầm thì cười chê, nhắc lại trước mặt người trong gia đình hay bạn bè của con để họ chế giễu, cười cợt làm cho con phải xấu hổ. Đây là điều chúng ta cần tránh: Khi con vì quên, vì vụng về hay không biết mà làm việc gì sai trật, đáng cười chê, chúng ta không nên nhắc lại hoặc đem vấp váp đó ra để chế giễu. Những lời chế giễu chê cười đó sẽ khiến các em xấu hổ và mang mặc cảm tự ti vì thấy mình quá dở quá tệ so với những đứa trẻ cùng tuổi. Mặc cảm đó có thể theo các em suốt đời, khiến các em mất tự tin và nghĩ mình không thể  nào cố gắng cho tốt hơn hay giỏi hơn. Nhiều người khi còn nhỏ bị cha mẹ chế giễu mà bây giờ, dù bao nhiêu tuổi, vẫn không quên và mỗi khi nhớ lại trong lòng vẫn còn bị tổn thương.
3. Không nói chuyện với con: Trong văn hóa Á đông trẻ con thường bị coi là không quan trọng. Có người còn nói: Trẻ con phải im lặng, không được nói trước mặt người lớn. Đây là chủ trương không phù hợp với lời Chúa dạy. Các môn đồ của Chúa Giê-xu ngày xưa cũng nghĩ trẻ con không quan trọng, nên không cho các em đến gần Chúa. Khi biết điều đó Chúa giận các môn đồ và Ngài phán: “Hãy để con trẻ đến cùng ta, đừng cấm chúng nó, vì Nước Đức Chúa Trời thuộc về những kẻ giống như con trẻ ấy” (Mác 10:14). Khi cha mẹ xem con cái không quan trọng, không nói chuyện với con nhưng để thì giờ lo những việc khác hay trò chuyện với người khác, chúng ta sẽ khiến con buồn giận vì thấy mình không quan trọng đối với cha mẹ, các em cũng nghĩ là cha mẹ không thương các em. Vì vậy, dù bận rộn đến đâu, và dù con còn nhỏ, chúng ta cũng đừng quên dành thì giờ nói chuyện với con, nhất là quan tâm lắng nghe khi con có điều muốn nói, dù điều con sắp nói chúng ta đã biết hay không đồng ý. Kinh Thánh cho chúng ta nguyên tắc sử dụng lời nói mà ở tuổi nào chúng ta cũng cần áp dụng, nhất là cha mẹ với con cái. Sứ đồ Gia-cơ viết: “Hỡi anh em yêu dấu, anh em biết điều đó: người nào cũng phải mau nghe mà chậm nói, chậm giận” (Gia-cơ 1:19), Chữ ‘người nào’ hàm ý là tất cả mọi người, trong mọi hạng tuổi. Đối với người trên cũng như với người dưới, nhất là đối với những đứa con nhỏ bé, chúng ta cần sẵn sàng lắng nghe, chậm nói, chậm giận; nếu không, chúng ta sẽ khiến con buồn tủi và nản lòng.
4. Không bao giờ khen con: Quý vị có bao giờ khen các con của mình không? Có người chủ trương không nên khen con vì sợ các em nghĩ mình giỏi rồi kiêu ngạo hoặc không cố gắng nữa. Đây cũng là nguyên tắc giáo dục không đúng. Lời khen và lời khích lệ làm người được khen vui vẻ, lên tinh thần và sẽ cố gắng hơn để không phụ lòng người khen mình hoặc để được khen thêm nữa. Có những người suốt đời mong được cha mẹ khen một lời nhưng chẳng bao giờ có, dù cố gắng đến đâu cũng không bao giờ được khen mà chỉ có những lời chê hoặc sửa dạy. Nếu chưa bao giờ khen con cái, chúng ta cần tìm điều tốt /điều hay nơi con và khen vì chắc chắn là các em đang mong chờ được nghe lời khen của cha mẹ. Dù con chưa giỏi, chưa ngoan ngoãn như chúng ta mong ước, hãy tìm điều gì con làm giỏi hay có cố gắng để khen, chúng ta sẽ thấy các em vui và sẽ cố gắng hơn để được khen nữa.
5. Không giữ lời hứa với con: Nhiều cha mẹ muốn con làm theo ý mình nên hứa điều này điều kia với con. Chẳng hạn như hứa nếu con học giỏi ba má sẽ thưởng, sẽ cho quà; hoặc hứa đến tết, đến sinh nhật sẽ cho con điều này điều nọ nhưng rồi không giữ lời hứa. Có người không giữ lời hứa mà còn nói với con: “Bộ ba má phải giữ lời hứa với tụi bay sao?” Khi cha mẹ thất hứa và nói những lời nói độc tài độc đoán như thế sẽ làm con nản lòng. Lời Chúa dạy: “Thà đừng hứa, nếu đã hứa thì phải làm cho trọn,” bất cứ hứa với ai, ngay cả với những đứa con nhỏ bé, ở dưới sự chăm sóc của chúng ta, khi đã hứa, chúng ta phải giữ lời. Nếu không, con sẽ buồn giận và mất lòng tin nơi cha mẹ.
6. Kỷ luật con trước mặt bạn bè: Con em chúng ta dù nhỏ bao nhiêu cũng muốn được tôn trọng. Khi các em có lỗi, dù lỗi lớn hay nhỏ mà bị cha mẹ khiển trách các em cũng biết xấu hổ. Vì vậy để tỏ lòng tôn trọng con cái, cha mẹ nên kỷ luật và sửa dạy con trong chỗ riêng tư, nhất là tránh la mắng con trước mặt bạn của các em. Khi bị kỷ luật trước mặt người thân trong gia đình, các em có thể chấp nhận, nhưng bị la mắng hay đánh đòn trước mặt người ngoài là điều hổ nhục đối với các em. Để tỏ lòng tôn trọng con và không làm con xấu hổ hay mặc cảm, cha mẹ cần sửa dạy riêng, sửa dạy nhỏ nhẹ, tế nhị, như thế các em sẽ sẵn sàng lắng nghe và sửa đổi, vì biết cha mẹ yêu thương và tôn trọng mình.
7. Kỷ luật con quá đáng hay đặt ra những luật lệ không hợp lý: Con của chúng ta còn nhỏ dại chưa khôn ngoan và thiếu hiểu biết nên cần có kỷ luật và giới hạn cha mẹ đặt ra. Luật lệ trong gia đình là những rào cản, giữ cho các em không ngã vào những nơi nguy hiểm, làm những điều dại dột gây thiệt hại cho chính mình. Nhưng khi con bắt đầu lớn và hiểu biết, chúng ta cần nới lỏng luật lệ, cho con được quyết định những điều liên quan đến sinh hoạt hằng ngày của các em. Có người đã nói: Nuôi con cũng như thả diều, phải biết lúc nào cần giữ chặt, lúc nào phải mở dây cho diều bay cao.
8. Cho con quá nhiều tự do, không đặt giới hạn cho con: Khi còn nhỏ, chưa hiểu biết con chúng ta có thể thích khi được cha mẹ cho tự do. Chẳng hạn như muốn ăn gì, ăn lúc nào cũng được, muốn thức khuya bao nhiêu hay chơi game bao nhiêu cũng không ngăn cấm. Có những cha mẹ vì quá bận với công việc nên cho con tự do vào mạng, muốn xem gì hay xem bao lâu cũng không quan tâm, không lo học hành cũng không sao. Những tự do quá đáng này sẽ để lại nhiều tai hại trên đời sống con chúng ta. Sau này, khi đã lớn, nhìn vào hậu quả của một đời sống vô kỷ luật, các em sẽ buồn và ân hận vì thấy cha mẹ đã không đặt giới hạn nhưng cho mình quá nhiều tự do nên bây giờ có nhiều tật hư thói xấu, không nên người, không học hành đến nơi đến chốn.

Minh Nguyên
Chương Trình Phát Thanh Tin Lành